Pobranie płytek krwi nie różni się zasadniczo od oddania krwi. Jest zabiegiem niebolesnym wykonywanym przy użyciu nowoczesnych separatorów komórkowych. Od pobieranej małymi porcjami krwi żylnej oddzielany jest koncentrat krwinek płytkowych, a wszystkie pozostałe składniki zwracane są do drugiej żyły. Zabieg trwa ok. 90 minut.
Informacja dla kandydatów na dawców szpiku
Przeszczep szpiku jest skuteczną metodą leczenia niektórych chorób nowotworowych układu krwiotwórczego.
Prawdopodobieństwo znalezienia dawcy niespokrewnionego, zgodnego w zakresie HLA jest małe i waha się między 1 : 1000 a 1 : 500 000 wśród osób poszukiwanych.
Skoro prawdopodobieństwo znalezienia dawcy jest tak małe, to na całym świecie dąży się do zarejestrowania jak największej liczby potencjalnych dawców szpiku.
Kto może być dawcą szpiku?
W pierwszej kolejności szuka się ich wśród dawców krwi. Przechodzą oni bowiem podobne badania laboratoryjne (badania morfologiczne krwi, grupy krwi, badania w kierunku wirusów HIV, HCV, HBs).
Dawca szpiku powinien spełniać następujące warunku:
- wiek 18 – 45 rok życia
- brak wyraźnej nadwagi, ponieważ w przypadku ludzi otyłych mogą być trudności z pobraniem szpiku
- stan zdrowia zgodny z obowiązującymi przepisami.
Jak zostaje się dawcą szpiku?
Kandydat na dawcę szpiku wypełnia standardowy kwestionariusz, w którym zawarte są pytania dotyczące przebytych chorób, możliwości kontaktu z chorobami zakaźnymi, przetoczeń preparatów krwi itp. oraz deklarację kandydata na dawcę szpiku. Obydwa dokumenty należy złożyć u lekarza Regionalnego Centrum Krwiodawstwa.
Następnie nasz pracownik kontaktuje się z kandydatem na dawcę szpiku i umawia na konkretny dzień, celem wykonania badań kwalifikacyjnych a następnie oznaczenia antygenów HLA – klasy I.
Po pozytywnej kwalifikacji zakodowane dane dawcy i wynik jego badań zostają wprowadzone do Rejestru Dawców Szpiku.
W przypadku wytypowania dawcy przez Rejestr Dawców Szpiku i potwierdzenia przez niego chęci oddania, powtarza się wymienione wyżej badania laboratoryjne i oznacza się antygeny HLA – klasy II oraz wykonuje się badanie w kierunku zakażenia wirusem cytomegalii.
Wyniki tych badań są podstawą ostatecznej kwalifikacji dawcy szpiku.
Procedura pobrania szpiku.
a) Pobranie komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej:
W takim przypadku dawca otrzymuje przez 4 lub 5 dni lek zwiększający liczbę komórek krwiotwórczych krążących we krwi obwodowej. Następnie komórki krwiotwórcze są pobierane z krwi obwodowej w trakcie procedury nazywanej aferezą. Zwykle do aferezy zakładane są dwie igły do żył w lewym i prawym dole łokciowym. Krew pobierana jest w sposób ciągły z jednej żyły, w separatorze komórkowym oddzielane są komórki krwiotwórcze, a następnie krew pozbawiona tych komórek wraca do dawcy przez igłę umieszczoną w drugiej żyle.
b) Pobieranie szpiku kostnego metodą wielokrotnych nakłuć kości biodrowej: Odbywa się na sali operacyjnej, w znieczuleniu ogólnym. Pobiera się ok. 500 – 1500 ml szpiku. Ubytek ten w ciągu kilku dni ulega odnowieniu. Zabieg trwa około 1 godziny. Pod koniec zabiegu, zazwyczaj dawcy przetacza się jego własną krew, pobraną 10 dni wcześniej. Dawca pozostaje przez noc w szpitalu. Obecnie zabieg ten stosuje się coraz rzadziej.
Czy pobranie komórek krwiotwórczych jest bezpieczne dla dawcy i jakie mogą wystąpić powikłania?
a) zabieg pobierania komórek (afereza) jest bezpieczny i jego zasada jest identyczna z powszechnie wykonywanym od kilkunastu lat pobieraniem płytek krwi od dawców w stacjach krwiodawstwa. Podstawowe objawy uboczne aferezy to ból w miejscu nakłucia żył oraz objawy będące następstwem podawania środków przeciwkrzepliwych w czasie aferezy takie jak delikatne mrowienie, drętwienie języka, ust, palców. Ustępują bardzo szybko po podaniu preparatów wapnia. Afereza może powodować również przejściowe obniżenie liczby płytek krwi.
b) pobranie szpiku jak każdy zabieg wykonywany w znieczuleniu ogólnym niesie za sobą potencjalne zagrożenia związane ze znieczuleniem. Może wystąpić ból gardła spowodowany zakładaniem rurki intubacyjnej. Następstwem znieczulenia ogólnego mogą być również nudności, wymioty i ból głowy. Sam zabieg pobrania szpiku może skutkować bólem, obrzękiem lub tkliwością w okolicy nakłucia, spowodowanym uszkodzeniem tkanek w czasie aspiracji szpiku. Zazwyczaj szybko ustępują objawy związane ze znieczuleniem ogólnym, a szpik w pełni się regeneruje w ciągu 2-3 tygodni.
Szpik od dawców pobierany jest nieodpłatnie z zachowaniem pełnej dobrowolności i anonimowości dawcy.
Koszty związane z ewentualnymi podróżami do ośrodków wykonujących przeszczepy, rekompensaty za opuszczone dni w pracy będą pokryte a dawca objęty specjalną opieką lekarską zarówno podczas badań, zabiegu pobrania szpiku jak i później.
Dawca szpiku najlepszym dawcą płytek.
U chorych, po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, a także u innych chorych na nowotwory i choroby mieloproliferacyjne w trakcie leczenia często dochodzi do znacznego obniżenia płytek krwi. Występująca u nich małopłytkowość stanowi bezpośrednie zagrożenie ich życia wskutek krwawień. Jedynym sposobem ratowania życia jest w takich przypadkach przetoczenie koncentratu krwinek płytkowych. Niestety, po przetoczeniu koncentratów płytek krwi od przypadkowych krwiodawców u niektórych chorych pojawiają się przeciwciała do antygenów HLA klasy I. Dalsze leczenie ratujące życie chorego jest możliwe tylko przy użyciu płytek krwi od dawcy zgodnego w zakresie antygenów HLA.
Osoby, które zgłaszają się jako potencjalni dawcy szpiku mają oznaczone te antygeny HLA, które występują również na płytkach krwi. Spośród nich, bez zbędnej zwłoki i dodatkowych badań immunogenetycznych, mogą być wybrani dawcy zgodnych w zakresie HLA i skutecznych płytek krwi. Apelujemy byś wyraził/a zgodę na powiadomienie Ciebie o potrzebie oddania płytek dla chorego z małopłytkowością.
